صنایع دستی ایرانی جایگاه ویژه‌ای در جهان دارند و فروش بسیار بالایی را به خود اختصاص داده‌اند. به طور کلی صنایع دستی ایران بیش از ۳۷۰ نوع هستند و تنوع و کیفیت بی‌نظیری دارند. از میان استان‌ها و شهرهای مختلف کشور ایران برخی سهم بالاتری در ساخت محصولات و مصنوعات دستی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به تبریز، اصفهان، تهران، کردستان و…. اشاره کرد.
در این مقاله به ارائه مطالبی درباره پرفروش‌ترین صنایع دستی ایران خواهیم پرداخت و چند نمونه از پرطرفدارترین صنایع دستی اصفهان را معرفی خواهیم کرد. پس اگر شما هم به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما همراه باشید.
معرفی چند نمونه صنایع دستی ایرانی
1. صنایع فلزی و سفالی
صنایع فلزی و سفالی از پرطرفدارترین محصولات دستی ایران و اصفهان هستند که از ویژگی‌های خاص خود برخوردار شده‌اند. برای نمونه صنایع فلزی ایرانی با استفاده از فلزاتی از قبیل طلا، نقره و مس به وجود آمده و قیمت بالایی هم دارند. این محصولات با هنرهایی مانند قلم زنی، زرگری، ریخته گری و …. توليد شده و انواع و اقسام گوناگونی هم دارند.
اصفهان را می‌توان یکی از سرآمدان فلزکاری و صنایع فلزی در کشور ایران محسوب کرد. هنری که در آن فلزات مختلف تزیین شده و به اشکال متنوعی در می‌آیند و در نهایت اشیایی تزیینی و کاربردی ساخته می‌شوند.
از فلزات برای تولید آثار تاریخی و صنایع دستی در رشته‌های گوناگونی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به حکاکی، قلم زنی، طلاکوبی روی فولاد، مس کوبی، قفل سازی، ساخت ضریح و ….. اشاره کرد. صنایع سفالی نیز محبوب بوده و طرفداران خاص خود را دارند. این محصولات را هنرمندان این حرفه با کمک خاک رس و سفال خلق می‌نمایند و انواع متنوعی از کوزه‌ها، بشقاب‌ها، کاسه و لیوان و…. را به بازار مصرف ارائه می‌دهند.
2. صنایع چوبی
این محصولات همان‌طور که از نامشان نیز مشخص شده با استفاده از چوب ساخته می‌شوند و طرح و نقش‌های هنرمندانه و خلاقانه دارند. هنرمندان با ذوق ایران زمین با به وجود آوردن تراشه‌های خارق العاده و طرح و نقش‌های جذاب بر روی چوب توانسته‌اند صنایع بی‌نظیر و متنوعی را به وجود آورند. از مهمترین این صنایع می‌توان به مشبک کاری، منبت کاری، خراطی و…. اشاره کرد. یکی از زیر مجموعه‌های صنایع دستی چوبی، هنر پیکر تراشی چوب است. در این هنر پیکر تراش با استفاده از اشکال هندسی، پرندگان، حیوانات و …. را طراحی کرده و آثاری فوق العاده و باشکوه خلق می‌نماید.
خراطی با چوب دیگر هنر مربوط به صنایع چوبی است که قدمت بسیار بالا و طرفداران بیشماری در سراسر جهان و ایران دارد. یکی از زیباترین و ظریف‌ترین صنایع دست ساز چوبی نیز معرق کاری است که به منظور تزیینات مورد استفاده قرار می‌گیرد و سطح میز، تابلوهای نقاشی و…. با کمک آن تزیین و طراحی می‌شود. هنرمندان ایرانی و اصفهانی در این هنر از چوب آبنوس، گلابی، توت، سنجد و…. استفاده کرده و آثاری ارزشمند با رنگ و بافت‌های مختلف به وجود می‌آورند.
3. حصیر و نمد بافی
بسیاری از افراد هنرمند ، حصیر بافی را به نام بوریا بافی می‌شناسند. در این هنر و صنعت جالب توجه ساقه گیاهان مورد استفاده قرار گرفته و با بافته شدن آن‌ها به یکدیگر حصیرهای بسیار محکم و بی نظیر و تماشایی به وجود می‌آیند. در حال حاضر صنعت حصیر بافی ایرانی در سراسر جهان مشهور و زبان زد است. از صنایع دستی حصیر بافی در کشور ایران بیشتر برای تزیین منزل استفاده می‌شود و مواد اولیه آن در شهرهای مختلف کشور متفاوتند.
حصیرها توسط هنرمندان در شکل‌ها و ابعاد مختلفی طراحی و تولید شده و انتخاب چوب مناسب برای آن‌ها بر اساس آب و هوای اقلیم متفاوت است. در صنعت نمد مالی نیز در ابتدا پشم گوسفندان به یکدیگر کوبیده می‌شوند. سپس رنگ آمیزی شده و طراحی می‌شوند تا از مدل‌ها و رنگ‌های مختلف آن‌ها برای تولید فرش و قالیچه استفاده شود. از آنجایی که ساخت نمدها به ویژه نوع با کیفیت و مرغوب آن‌ها به مدت زمان طولانی نیاز دارد، بسیاری از افراد معتقدند که این هنر پیچیده‌ترین نوع صنایع دستی ایرانی محسوب می‌شود.
4. پوستین سازی و چرم
یکی دیگر از پرطرفدارترین و شناخته شده‌ترین صنایع دستی ایرانی صنعت پوستین سازی است. هنری که در آن از چرم‌های گاو و گوسفند استفاده می‌کنند و محصولات متنوع و بی نظیری مانند کیف، کفش، لباس و…. به وجود می‌آورند. این صنعت هنرمندانی از شهرهای مختلف کشور دارد که هنرمندان اصفهانی بخش عمده‌ای از آن‌ها هستند. صنعت چرم دوزی و چرم سازی نیز در کشور ایران سابقه طولانی مدتی دارد و شامل محصولات متنوعی است. این صنعت موارد و محصولاتی از قبیل کیف، کفش، لباس، انواع پالتو و…. را در بر می‌گیرد.
5. پوشاک سنتی ایرانی
پوشاک سنتی ایرانی رنگ‌ها و طرح‌های مختلفی دارند و بر اساس تاریخ و مذهب هر یک از استان‌ها و مناطق کشور طراحی و دوخته می‌شوند. طرح‌های جذاب و رنگارنگ پوشاک سنتی ایرانی این محصولات را به یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران تبدیل ساخته است. با مشاهده هر کدام از این نوع لباس‌ها فرهنگ مربوط به یک منطقه از کشور را مورد شناسایی قرار خواهید داد.
6. آبگینه
هنر آبگینه در حقیقت به همان هنر آراستن و تزیین شیشه‌هایی گفته می‌شود که در لوازم مختلف به کار می‌روند. به طور کلی می‌توان گفت این صنعت بر اساس خرده شیشه‌ها و یا شیشه‌های شکسته شکل گرفت و گسترش پیدا کرد و امروز در شهرهای تهران، اصفهان، قمصر و …. مورد توجه هنرمندان قرار می‌گیرد.
هنر آبگینه خود دارای زیر مجموعه‌ها و شاخه‌های فراوانی است که از جمله آن‌ها می‌توان به شیشه گری قالبی، شیشه‌گری سه پوسته و دو پوسته، شیشه‌گری فوتی، تراش روی شیشه و…. اشاره کرد. برخی از هنرمندان خلاق هنر آبگینه را با هنر میناکاری یا صنایع دستی فلزی ترکیب ساخته و شاهکارهای منحصر به فرد خلق می‌کنند.
7. صنعت نگارگری
نگارگری یکی از روش‌های محبوب نقاشی ایرانی است که پیوندهای عمیقی با شعر و ادبیات و فرهنگ داشته و خلاقیت هنرمند را به رخ می‌کشد. نگارگران با استفاده از قلم و حرکات آن نقش‌هایی را به وجود می‌آورند و خطوط همگرا، موازی یا منحنی و…. ایجاد می‌کنند. در هنر نگارگری ایرانی از رنگ‌های درخشان و تخت استفاده شده و اشیا از بهترین زاویه دید به نمایش در می‌آیند.
پرفروش‌ترین و پرطرفدارترین صنایع دستی اصفهان
1. ظروف مسی
مس را می‌توان نخستین فلز کشف شده توسط انسان به شمار آورد که از قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفته و امروزه نیز طرفداران و محبوبیت خاص خود را در سراسر نقاط جهان دارد. در زمان‌های گذشته انسان‌ها با ذوب کردن فلز مس و شکل دهی به آن ابزارهای مختلفی را تولید می‌کردند و ظروف مسی یکی از باسابقه‌ترین لوازم پخت و پز یا پذیرایی هستند. داشتن عمر و دوام بالا و مقاومت در برابر حرارت از مهمترین ویژگی‌های این صنایع دستی فلزی است. این محصولات رنگ بسیار زیبایی هم دارند. اصفهان یکی از قدیمی‌ترین تولید کنندگان ظروف مسی با کیفیت در کشور و جهان است.
بسیاری از هنرمندان و مسگران اصفهانی انواع قلم کاری‌ها، خاتم کاری‌ها، فیروزه کوبی‌ها و…. را بر روی ظروف مسی انجام می‌دهند و طرح و نقش‌های خلاقانه‌ای ایجاد می‌کنند. بسیاری از این ظروف تنها به منظور تزیین منزل مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما برخی قابل کاربرد برای پخت و پز هستند. ظروف مسی در دو رنگ قرمز و سفید تولید شده و هر کدام مناسب مصارف خاصی‌اند. برای نمونه اگر می‌خواهید از ظروف مسی اصفهان برای پخت و پز، نوشیدنی، نگهداری ترشیجات و… استفاده کنید بهتر است رنگ سفید را برای خرید در نظر بگیرید. اما در نگهداری غذاها و یا خوراک‌های خشک می‌توانید از ظروف مسی قرمز نیز استفاده کنید.
2. فرش دستبافت
نمی‌توان از صنایع دستی اصفهان و ایران صحبت کرد بدون اینکه از فرش دستباف سخنی به میان آید. ناگفته پیدا است که فرش ایرانی چه جایگاهی در جهان دارد و نمادی از فرهنگ و هنر و نبوغ ایران زمین است. فرش‌های دست بافت ایرانی از زمان‌های قدیم مورد توجه و اقبال بوده و با گذشت زمان نیز به ارزش آن‌ها افزوده شده است. این محصولات یکی از بهترین صنایع دستی اصفهان به شمار می‌روند.
3. خاتم کاری
خاتم‌کاری در کشور ایران بیش از هزار سال قدمت دارد و یکی از بهترین صنایع دستی اصفهان به شمار می‌رود. هنرمندان بخش بیرونی اشیا را با نقش و نگارهای مثلثی شکل و بسیار منظم پوشش می‌دهند. در سال‌های گذشته هنرمندان برای خلق چنین آثاری از مواد و متریال‌هایی مانند استخوان شتر کمک می‌گرفتند و برخی از آن‌ها از چوب استفاده می‌کردند. در حالی که این روزها برای خاتم کاری از مفتول برنج، استخوان، چوب، عاج و …. استفاده می‌شود و با کمک این وسایل و ابزار انواع مختلف ظروف تزیینی، قلمدان، پایه خودکار، جعبه‌های جواهرات و… را خلق می‌نمایند.
4. میناکاری
یکی دیگر از مهمترین و پرفروش‌ترین صنایع دستی اصفهان میناکاری است که به آن میناسازی نیز گفته می‌شود. در این هنر ظریف و خلاقانه اشیای فلزی مانند مس تزیین و طراحی می‌شوند و جلوه با شکوه و تماشایی به دست می‌آورند که نظیر و مانند آن را کمتر در دیگر آثار هنری و صنایع دستی مشاهده کرده‌اید. در این صنعت و هنر از قلم‌هایی بسیار ظریف و کوچک کمک می‌گیرند تا نقش‌های مد نظر خود را بر روی مس سفید ایجاد کرده و یا آن‌ها را رنگ آمیزی کنند. با مشاهده ظروف و اجسام میناکاری شده به رنگ آبی غالب آن‌ها پی خواهید برد که به آرامش شما منجر می‌گردد.
5. قلم زنی
هنرمندان اصفهانی از دوران هخامنشیان تاکنون تخصص و مهارت بالایی در زمینه قلم زنی داشته‌اند. این هنر سرشار از ظرافت و زیبایی بوده و خلاقیت و ذوق هنرمندان را به تصویر می‌کشد. با استفاده از هنر قلم‌زنی ظروف فلزی مانند مسی، برنجی یا نقره‌ای جلوه‌ای با شکوه پیدا می‌کنند و نقش‌هایی مانند گل و مرغ، آیات قرآن، اشعار فارسی و…. بر روی آن‌ها نقش می‌بندد.
6. پارچه قلمکار
پارچه قلمکار پارچه‌ای با طرح و نقش‌های جذاب و دوست داشتنی است که هنرمندان اصفهانی در طراحی آن خلاقیت بسیار بالایی دارند و از دوران حکومت صفویان تاکنون آن را پررونق و پرتکاپو نگه داشته‌اند. بیشتر پارچه‌های قلمکاری شده جنس کتان و پنبه دارند و شما می‌توانید بر روی آن‌ها نقش و نگار و طرح‌های سنتی را مشاهده کنید و از رنگ‌های جذاب آن‌ها لذت ببرید.
هنرمندان اصفهانی بسته به ذوق و سلیقه هنری خود از نقش و نگارهای گوناگونی بر روی پارچه‌های قلمکاری شده استفاده می‌کنند. به همین دلیل این محصولات انواع گوناگونی دارند. بسیاری از این پارچه‌ها طرح و نقش‌های اسلیمی و گل و بوته را در خود جای داده‌اند و برخی وقایع تاریخی، جانوران، مینیاتور و…. را در بر گرفته‌اند.
7. ترمه بافی
شاید بیشتر افراد ترمه بافی را هنر اصیل هنرمندان یزدی بدانند. در حالی که این هنر یکی از بهترین صنایع دستی اصفهان نیز بوده و آثار فاخری در این زمینه توسط هنرمندان اصفهانی به جهان عرضه شده‌اند. بسیاری از این هنرمندان ترجیح می‌دهند برای ترمه اصفهانی از پارچه‌هایی به رنگ تیره استفاده کرده و بر روی آن‌ها تزیینات خاصی به اجرا در بیاورند. از جمله این تزیینات می‌توان به ملیله، منجق، پولک، سوکمه و…. اشاره کرد. پس می‌توانید با کمک این نشانه‌ها ترمه اصفهانی را از میان دیگر انواع ترمه‌ها شناسایی کنید.
8. فیروزه کوبی
بدون شک فیروزه کوبی یکی از زیباترین هنرها و صنایع دستی اصفهان محسوب شده و استادکاران برجسته‌ای در این استان دارد. در بیشتر موارد از این هنر برای تزیین ظروف استفاده شده و برای آن ظروف فلزی مانند مسی، برنجی یا نقره مورد استفاده قرار می‌گیرند. قطعات کوچک فیروزه بر روی ظروف مورد نظر کوبیده می‌شوند و محکم می‌گردند. در نهایت طرح‌هایی به وجود می‌آیند که چشم هر بیننده‌ای را نوازش داده و به آرامش خاطر وی منجر می‌گردند.
9. پارچه‌های زربافت
پارچه‌های زربافت نیز از بهترین صنایع دستی اصفهان هستند که با آن‌ها زری بافی نیز گفته می‌شود. هنر زری بافی بر روی پارچه در اصفهان با ظرافت بالایی انجام شده و به دقت فراوانی هم نیاز دارد. هنرمندان اصفهانی برای تولید این نوع از صنایع دستی ارزشمند و فاخر از ابریشم خالص کمک می‌گیرند و یا ممکن است رشته‌هایی ظریف از طلا و نقره را بر روی آثار آن‌ها مشاهده کنید.
